W tym artykule znajdziesz praktyczne wyjaśnienie teorii Cyklu Życia Organizacji autorstwa Ichaka Adizesa. Po przeczytaniu tego artykułu poznasz podstawowe pojęcia związane z tym potężnym narzędziem.
Teoria Cyklu Życia Organizacji Ichaka Adizesa to cykl modeli organizacyjnych, który pomaga menedżerom zrozumieć i przewidzieć wyzwania, przed jakimi może stanąć organizacja w trakcie swojego istnienia.
Jak już wspomniano, koncepcja cyklu życia organizacji została opracowana przez konsultanta biznesowego i byłego profesora Ichaka Adizesa. Według niego organizacje przechodzą przez pięć etapów rozwoju: narodziny, wzrost, dojrzałość, schyłek i śmierć. Każdy etap trwa przez określony czas, po czym następuje przejście do następnego.
Celem tego artykułu jest wprowadzenie do modelu cyklu życia organizacji oraz przedstawienie pewnych spostrzeżeń na temat tego, jak menedżerowie mogą radzić sobie z tymi wyzwaniami.
Ogólny rys zagadnienia
Model cyklu życia organizacji określa, w jaki sposób organizacje rosną, dojrzewają i upadają w czasie. Faza wzrostu organizacji rozpoczyna się w momencie, gdy organizacja zdobywa oparcie na rynku i rozwija ofertę produktów lub usług.
W miarę jak firma ugruntowuje swoją pozycję w środowisku, w którym działa, nasila się konkurencja, co prowadzi do dojrzałości, ponieważ firma stara się osiągać coraz wyższe poziomy efektywności poprzez minimalizację kosztów i kontrolę jakości. Na tym etapie niektóre firmy mogą poszukiwać możliwości dywersyfikacji na nowe produkty lub usługi w celu zwiększenia bieżącego strumienia przychodów lub stworzenia całkowicie nowego.
Z czasem może dojść do nasycenia rynków, co utrudnia dalszy wzrost, a nawet stwarza ryzyko wejścia w okres schyłkowy, w którym nie ma żadnych przewidywalnych perspektyw poprawy udziału w rynku. Może to prowadzić do tego, że organizacje będą opowiadać się za nowymi strategiami wzrostu, nawet jeśli nie nadszedł jeszcze odpowiedni moment, co może prowadzić do dywersyfikacji na rynkach wschodzących lub opracowywania nowych produktów, zanim staną się one rzeczywiście potrzebne.
Model cyklu życia organizacji
Model cyklu życia organizacji zakłada istnienie czterech faz życia organizacji: narodzin, wzrostu, dojrzałości i schyłku. Każda faza charakteryzuje się określonymi czynnikami, które wpływają na funkcjonowanie organizacji w danym czasie, co pomaga opracować odpowiednie strategie skutecznego radzenia sobie z każdą sytuacją. Poniżej omówione zostaną bardziej szczegółowo poszczególne fazy, w tym wyzwania związane z zarządzaniem, jakie pojawiają się w każdej z nich, oraz sugerowane strategie postępowania.
4 etapy cyklu życia organizacji
Cykl życia organizacji to teoretyczny schemat faz, które zazwyczaj przechodzi organizacja. Cykl życia organizacji składa się z czterech faz: planowania, wzrostu, dojrzałości i schyłku. Każda faza cyklu życia organizacji charakteryzuje się określonymi działaniami i problemami.
Uruchomienie / planowanie
Planowanie dla organizacji oznacza określenie, jaki rodzaj działalności będzie ona podejmować i jak będzie się rozwijać.
Wzrost
Wzrost to zazwyczaj okres, w którym organizacja staje się bardziej stabilna, zwiększa swoje rozmiary i liczbę pracowników.
Dojrzałość
Dojrzałość obejmuje stabilną siłę roboczą z dobrymi relacjami między pracownikami.
Spadek
Schyłek charakteryzuje się starzejącą się siłą roboczą, mniejszą liczbą klientów oraz zmniejszającymi się zyskami lub stratami.
Teoria – cykl życia przedsiębiorstwa
Teoria ta została stworzona przez Ichaka Adizesa w książce zatytułowanej „Corporate Lifecycles: The Role and Interaction of Management and Markets” i została przyjęta przez wiele organizacji, aby pomóc im w planowaniu przyszłości.
Ichak Adizes urodził się w Izraelu w 1936 roku i uzyskał tytuł licencjata na Uniwersytecie w Tel Awiwie, a następnie przeniósł się do Ameryki, gdzie uzyskał tytuł MBA na UCLA. Po ukończeniu studiów został jednym z partnerów założycieli Horwitz, Adizes & Company Inc, firmy konsultingowej zajmującej się zarządzaniem przedsiębiorstwem.
Koncepcja Modelu Cyklu Życia Organizacji została opracowana w oparciu o trzy główne założenia:
- wszystkie systemy istnieją w ramach większego środowiska;
- wszystkie systemy mają granicę, która oddziela je od ich otoczenia;
- wszystkie systemy muszą pobierać materiały ze swojego otoczenia, aby się utrzymać.
Przyjmując koncepcję systemu otwartego jako punkt wyjścia, można stworzyć model umożliwiający śledzenie relacji między funkcjami w dowolnej organizacji.
Model ten uwzględnia zmiany zachodzące w każdej fazie cyklu życia organizacji, opisując główne czynniki, które wpływają na wyniki organizacji w danym czasie. Ponadto pomaga on opracować odpowiednie strategie skutecznego radzenia sobie z tymi sytuacjami.
Zastosowanie modelu cyklu życia organizacji
W modelu cyklu życia organizacji wyróżnia się pięć głównych etapów, które należy zidentyfikować przed rozpoczęciem wdrażania:
- Etap „co” – w którym podejmowane są decyzje dotyczące rodzaju działalności, w jaką zaangażuje się organizacja i jak będzie się rozwijać;
- Etap „gdzie” – na którym podejmowane są decyzje dotyczące lokalizacji zasobów lub obiektów, np. biur, magazynów itp;
- Etap „jak” – na którym podejmuje się decyzje o tym, jak wykorzystać nowe możliwości, takie jak budynek lub fabryka, co można osiągnąć poprzez wykorzystanie działów lub outsourcing;
- Etap „sytuacji” – w którym podejmuje się decyzje dotyczące sposobu wypełnienia nowo powstałych zdolności organizacyjnych, np. jakie role będą pełnić osoby zatrudnione w organizacji;
- Etap „kontroli” – w którym menedżerowie zapewniają wdrożenie mechanizmów kontrolnych, aby cele określone w pierwszym etapie „co” zostały osiągnięte podczas wszystkich pozostałych etapów: planowania, wzrostu, dojrzałości i schyłku.
Kluczowe wyzwania w fazie planowania
- Wybór między strategiami dywersyfikacji i penetracji rynku, które mogą mieć wpływ na długoterminowe wyniki finansowe – bardziej znany jako wybór portfela.
- Ustalenie, czy zlecać na zewnątrz usługi niezwiązane z podstawową działalnością firmy.
- Określenie, ile zasobów i pracowników jest potrzebnych do realizacji celów organizacji (w tym kluczowych stanowisk).
Kluczowe wyzwania w fazie wzrostu
- Wysokie koszty wynikające z konieczności osiągnięcia korzyści skali, np. zatrudnienia większej liczby przedstawicieli handlowych lub zwiększenia mocy produkcyjnych.
- Radzenie sobie z rosnącą konkurencyjnością, zwłaszcza jeśli firma rozszerzyła działalność na zupełnie inny rodzaj branży.
- Organizacja może przechodzić okresy szybkiej ekspansji wymagające większych inwestycji w celu utrzymania sukcesu, co może spowodować wzrost wskaźnika zadłużenia poza możliwy do opanowania poziom.
- Dążenie do większej efektywności wymaga bardziej efektywnych systemów kontroli w celu zarządzania wzrostem złożoności organizacyjnej.
- Utrzymanie standardów obsługi klienta może stać się coraz trudniejsze.
- Szczególne problemy może sprawiać kontrola nad kluczowymi zasobami, zwłaszcza jeśli są one oddalone od głównej siedziby organizacji.
- Struktury kontroli stają się bardziej złożone w miarę rozwoju organizacji. Na przykład menedżerom zajmującym się oddziałami znacznie trudniej jest monitorować ich działalność.
- Potrzeba zawierania strategicznych sojuszy może stanowić dodatkowe wyzwanie w zarządzaniu, ponieważ zwiększa poziom współzależności między organizacjami, co może być problematyczne, jeśli nie zostaną wprowadzone odpowiednie mechanizmy kontroli.
Kluczowe wyzwania faza dojrzałości
- Stagnacja tempa wzrostu spowodowana nasyceniem rynków, co utrudnia osiągnięcie korzyści skali, więc konieczne staje się poszukiwanie nowych sposobów rozszerzenia działalności.
- Opór menedżerów wobec jakichkolwiek zmian w strategii pomimo niższych wskaźników wzrostu, spowodowany brakiem zainteresowania obecną strategią i/lub uświadomieniem sobie, że nie ma lepszych alternatyw.
- W niektórych branżach dochodzi do nasycenia rynku, co skutkuje niższą rentownością i utrudnia kierownictwu uzasadnienie dalszych inwestycji bez dowodów na dobry zwrot z kapitału.
- Konkurencja może zmusić organizacje do wojny cenowej lub nadmiernych przecen, co może prowadzić do tymczasowego zwiększenia udziału w rynku, ale kosztem, który może osłabić długoterminową rentowność.
- Strategie różnicowania stają się mniej skuteczne, ponieważ klienci kupują produkty, kierując się najniższą ceną, a lojalność wobec marki maleje.
- Rentowność ma tendencję do obniżania się w miarę dojrzewania organizacji i stawiania czoła większej presji cenowej ze strony konkurentów.
Kluczowe wyzwania fazy schyłkowej
- Potrzeba dywersyfikacji na nowe rynki, produkty lub działania w miarę spowolnienia wzrostu.
- Problemy wynikają z braku popytu na obecne produkty lub usługi, co wymaga zarządzania nadwyżką mocy produkcyjnych.
- Problemem staje się przestarzała technologia, co powoduje utratę udziału w rynku.
- Zwiększona aktywność związków zawodowych: W każdej branży, w której związki zawodowe mają duże wpływy, może dojść do niepokojów i akcji strajkowych, jeśli żądania nie zostaną spełnione, co będzie miało wpływ na koszty i zakłócenia w produkcji, a w konsekwencji na rentowność. Jeśli doprowadzi to do sporów prawnych i opłat odszkodowawczych, może pociągnąć za sobą znaczne
- Przy niższym poziomie rentowności istnieje ryzyko, że organizacje staną się celem przejęcia.
Strategie w różnych fazach
Wzrost
Organizacje muszą zwiększyć swój zasięg geograficzny, aby uzyskać dostęp do nowych rynków i klientów, a także rozszerzyć zakres oferowanych produktów lub usług. Może również zaistnieć potrzeba dywersyfikacji na pokrewne rodzaje działalności, aby uzupełnić istniejącą działalność.
Dojrzałość
Jest to kluczowy moment dla kierownictwa, ponieważ będzie ono musiało opracować strategię, która pozwoli na skuteczne zarządzanie spadkiem, a jednocześnie zapewni, że zasoby nie będą marnowane na zbyt wczesną ekspansję w przynoszących straty obszarach działalności.
Spadek
Ważne jest, aby w momencie, gdy organizacja uzna, że popyt się zmniejszył, nie inwestować dalszych środków w rozwój; zamiast tego kierownictwo powinno szukać sposobów wycofania się z pewnych działań, jeśli jest to ekonomicznie uzasadnione.
Kilka ważnych elementów, które pomogą zrozumieć Cykl Życia Organizacji
Cykl Życia Organizacji to ogólny schemat faz, które zwykle przechodzi organizacja. Cztery główne fazy tego cyklu to planowanie, wzrost, dojrzałość i schyłek, które następują po sobie. Każda faza ma swoją unikalną charakterystykę, którą menedżerowie muszą zrozumieć, jeśli chcą z powodzeniem przeprowadzić swoją organizację przez cykl.
Czas trwania każdej fazy może się różnić w zależności od kilku czynników, takich jak ograniczenia zasobów lub siły zewnętrzne, które utrudniają przechodzenie między etapami. Na przykład upadek organizacji może zostać przyspieszony, gdy przepływy pieniężne są niewystarczające do sfinansowania projektów lub gdy wzrost stawek podatkowych zmniejszy marże zysku, a popyt na produkty spadnie z powodu pogorszenia koniunktury, co zmniejszy przychody ze sprzedaży itp.
Teoria cyklu życia przedsiębiorstwai ma większe zastosowanie do organizacji non-profit, publicznych lub wolontariackich niż do firm nastawionych na zysk. Na przykład faza schyłkowa w cyklu życia firmy często oznacza, że nie jest ona już w stanie generować zysków wystarczających na pokrycie kosztów i dlatego musi ogłosić niewypłacalność i zakończyć działalność. Z kolei organizacje charytatywne nie muszą być rentowne i mogą kontynuować działalność przy ograniczonych zasobach, jeśli mają wystarczająco dużą bazę darczyńców, którzy regularnie przekazują datki na ten cel.
Wielkość organizacji: Jak można się spodziewać po każdym modelu rozwoju organizacyjnego, wielkość organizacji ma znaczenie, jeśli chodzi o przyjęcie teorii Adizesa. Model Cyklu Życia Organizacji ma zastosowanie tylko w większych organizacjach, ponieważ jego skuteczność maleje w małych i średnich firmach.
Model Cyklu Życia Organizacji jest bardzo skuteczny w planowaniu strategicznym, zwłaszcza w fazach wzrostu i dojrzałości organizacji, kiedy menedżerowie są w stanie lepiej przyjrzeć się zagadnieniom związanym z długofalowym rozwojem.
Bardzo ciekawe, nie sądziłam, że niemal każde przedsiębiorstwo ma podobny cyk życia, że w ogóle coś takiego jest. Czekam na kolejne posty! Pozdrawiam